رَوانسَر، نگيني سبز بر اورامانات؛ تاريخي از پارينه سنگي تا يخبندان

به گزارش خبرنگار مهر، شهرستان روانسر یکی از شهرستان هاي استان کرمانشاه در غرب ایران بوده كه مركز آن نيز شهري به نام رَوانسَر است.
جمعیت این شهرستان حدود 46 هزار نفر است.

شهرستان روانسر در دامنه کوه شاهو ودر شمال غربی شهر کرمانشاه واقع است.

مردم این شهرستان به زبان کردی سورانی تکلم کرده و از نظر اعتقادی نیز اغلب سنی مذهب هستند.

موقعیت جغرافیایی

شهرستان روانسر (نیکور باستان) در حدود ۵۵ کیلومتری شمال غرب کرمانشاه و در دامنه کوه یله ور (کوهستان شاهو) قرار دارد.

از ارتفاعات مهم اطراف آن می‌توان به ماه زرد، انجیره، شور و طاقه چرمی اشاره کرد.

چشمه بزرگ سراب گنی خانی در روانسر سرچشمه اصلی رودخانه قره سو است.

از دیگر رودخانه‌های اطراف آن یکی وشکه رو در شرق آن و دیگری گراب یا آوی خر در جنوب غربی آن است.

بجز چشمه پر آب گنی خانی، دو چشمه سراب جاوری و سراب بروارین در نزدیکی روانسر واقع اند.

آب و هوای آن نسبتاً سرد و مرطوب بوده و از میزان بارش سالانه چشمگیری برخوردار است.

اقتصاد آن عمدتاً متکی به کشاورزی و دامداری است.

شهرستان روانسر دارای یک بخش به نام بخش شاهو وسه دهستان به نام های دولت آباد، حسن آباد و بدر آباد است.

روانسر تا چند دهه پیش شامل روانسر و گرمه خانی بود که پس از انقلاب هر دو گسترش یافته وشهرستان روانسر امروزین را تشکیل دادند.

علاوه بر این اراضی ما بین روانسر و شهرک روانسر نیز امروزه مسکونی شده که به زمین شهری مشهور است.

از روستاهای اطراف روانسر می‌توان از بدر آباد، مسکین آباد، گله چرمی، سر دم، بنچله، خانیله و کانی کبود نام برد.

ویس، سه سواره، هوری مرد، [بابا حیران] و شیخ سرا برخی از قدمگاه ها و اماکن مقدسه اطراف روانسر هستند.

زبان مردم محلی کردی و اهل تسنن هستند.

وجه تسمیه

نام این شهر به سبب وجود سرآب و رود قره‌سو از آنجا سرچشمه می‌گیرد، روان (=سرروان) انتخاب شده‌است.

روانسر معروف به نگین اورامانات و دروازه اورامانات است.

آثار باستانی و جاذبه‌های توریستی

روانسر دارای آثار پیش از تاریخی و تاریخی مهمی است و از این لحاظ در باستان شناسی غرب کشور جایگاه ویژه‌ای دارد.

قدیمی ترین آثار سکونت انسان در اطراف روانسر به دوره پارینه سنگی میانی تا فرا پارینه سنگی باز می‌گردد، که بیش از حداقل از حدود ۵۰ هزار سال تا ۱۲ هزار سال پیش را شامل می‌شود و بقایای آنها در غارهای کولیان و جاوری و همچنین رودخانه گراب (آوی خر) یافت شده‌است.

از دیگر کشفیات قدیمی روانسر یک دندان آسیای فیل است که مربوط به دوران یخبندان است و در نزدیکی شهرک روانسر کشف شده‌است.

از آثار مهم دیگر روانسر تپه موسایی است که از اوایل دوره مس و سنگ (حدود ۷ هزار سال پیش) تا زمان های اخیر مورد سکونت انسان بوده‌است.

دخمه روانسر (گور صخره‌ای) یا تاق فرهاد نیز در دیواره کوه قله در شمال شرقی روانسر واقع است که به دوره هخامنشی باز می‌گردد.

این دخمه شامل یک اتاقک کوچک است که ورودی آن به سمت شرق و مشرف به رودخانه وشکه رو است.

نقش اهورامزدا، یک شخص روحانی و توده‌ای هیزم در سمت راست ورودی این دخمه دیده می‌شود.

یک پایه ستون نیز در کنار سراب گنی خانی وجود دارد که احتمالاً هم زمان با دخمه ساخته شده‌است و نشان دهنده وجود یک کاخ یا سازه‌ای کوچکتر

در نزدیکی چشمه در دوران هخامنشی است.

بنابر این روانسر در دوره هخامنشی نیز احتمالاً یکی از مراکز مهم این حکومت در غرب کشور بوده‌است.

در دوره اشکانی روانسر شهر کوچکی در غرب روانسر کنونی بوده که امروزه بقایای آن نزدیک چشمه کانی واین (نزدیک پلیس راه) قرار دارد.

از دوره ساسانی نیز مجموعه‌ای از ظروف نقره در غار قوری قلعه کشف شده‌است.

در دوره آشور نیز روانسر یکی از پایگاه های این سلسله بوده که نیکور خوانده می‌شد.

همچنین گورستانی از دوره صفوی با سنگ قبرهای کتیبه دار به خط کوفی در دامنه شمالی کوه قله وجود داشت که متأسفانه طی سالیان اخیر نابود شده یا به تاراج رفته‌است، این گورستان بزرگ صفوی گویای اهمیت روانسر در دوره صفوی است.

یکی دیگر از جاذبه‌های دیدنی و بسیار زیبای شهرستان روانسر غار قوری قلعه است كه در بخش شاهو از شهرستان روانسر قرار دارد.
این غار در ۲۵ کیلومتری شهر روانسر قرار دارد از غارهای کارستی منطقه است که احتمالا" غاری جوانی است که حاصل فرایندهای انحلالی کواترنری است.

قدمت آن به ۶۵ میلیون سال می‌رسد و تنها ۳۰ سال از شناسایی آن می‌گذرد و به عنوان یکی از هفت اثر طبیعی ملی ایران، به ثبت رسیده‌است.

در سال ۱۳۵۵ هجری شمسی یک گروه از غارشناسان انگلیسی و در سال ۱۳۵۶ و نیز گروه دیگری از غارنوردان فرانسوی موفق به کشف کامل این اثر شدند.

عمق حوضچه‌های این غار به ۱۴ متر می‌رسد همچنین دمای داخل غار۷ تا ۱۱ درجه‌است و در تمام فصول سال ثابت است.

این اثر طبیعی دارای تالارهای زیبا در ۱۴۰۰متری و ۵۰۰ متری به نام‌های تالار مریم، تالار کوهان شتر، تالار مسیر برزخ، تالار بلور و تالار عروس است.

این غار یکی از زیباترین جاذبه‌های دیدنی شهرستان روانسر و بزرگترين غار آبي آسيا است.

در جریان تسطیح دهانه غار قوری قلعه آثاری از اواخر دوره ساسانی در کف کشف شد که شامل هشت عدد ظرف نقره ای با نقش کبک و پرندگان شکاری و درنا، تکه های سفال و پانزده سکه ساسانی مربوط به یزدگرد سوم است.

بر روی دو ظرف نیز کتیبه هایی به خط پهلوی میانه نوشته شده که توسط متخصصین ایرانی ترجمه شده است.

ظروف نقره از نظر متخصصان ساخت منطقه اورامان بوده و محلی هستند.

غارهای اطراف قوری قلعه بر اساس مطالعات باستان شناسی از حدود 50 هزار سال پیش تا حدود 12 هزار سال پیش مسکن شکارچیان عصر سنگ بوده است.

علاوه بر غار قوری قلعه غارهای متعدد دیگری در کوه شاهو وجود داشته که توسط گروه اکتشافی فرانسوی ها در چند دهه قبل کشف شدند.

در کوه یله ور نیز غاری قائم با عمق بیش از 100 متر توسط دفتر مطالعات و تحقیقات کارست غرب کشور و به سرپرستی کمال طاهری و علی اکبر مرانژاد کشف شد که می تواند جاذبه جالبی برای غارنوردان باشد.

علاوه بر این وجود آثار طبیعی از جمله مناظر طبیعی و چشم اندازهای زیبا در فصل بهار می تواند روانسر را به عنوان قطب گردشگری طبیعی و البته کارست شناسی تبدیل کند.

از دیگر نقاط دیدنی این شهرستان سراب روانسر بوده كه يكي از جذابترين سراب ها و نقاط گردشگري در استان كرمانشاه است.

اقتصاد

تنها کارخانه توپ دست‌دوز ایران در شهر روانسر مستقر است که به ۳۰ استان و هزار شهر در ایران توپ دست‌دوز صادر می‌کند.

سالانه حدود ۳۵۰ هزار توپ دست‌دوز در این شهر تولید می‌شود که تمام آنها توسط زنان تولید می‌شود.

یکی از بزرگترین گاوداری‌های ایران در حسن آباد روانسر قرار دارد.

در سال های اخیر نیز صنعت پرورش دام و طیور در روانسر رشد بالایی داشته و روانسر در حال حاضر یکی از مراکز اصلی تامین گوشت مرغ استان است.

چندین واحد صنعتی نیز در شهرک صنعتی حسن آباد مشغول به کار هستند.

شهرستان روانسر به دلیل وجود آب های فراوان از نظر کشاورزی قطب استان کرمانشاه محصوب شده و بیشترین نیروی کاری این شهرستان به کشاورزی اشتغال دارند.

از عمده محصولات روانسر می‌توان به گندم، جو، نخود، صیفی جات، سبزیجات وخصوصا ذرت(که دارای بیشترین برداشت در هکتار، در کشور است) اشاره کرد.

همچنین از سال 1385 تولید گوجه فرنگی گسترش یافته که محصولات آن برخي از کارخانه هاي رب گوجه فرنگی را تغذیه می کند.

شهرستان روانسر به یکی از تولید کنندگان مهم رب گوجه فرنگی در کشور تبدیل شده است.

شهرستان روانسر چون نگيني سبز همواره بر منطقه اورامانات درخشيده و با آثار باستاني و طبيعت بكر و توصيف ناپذير خود همواره پذيراي مسافران و گردشگران است.

.............

طیبه قدمی